Po tym jak rosyjskie drony naruszyły polską przestrzeń powietrzną, ministerstwo edukacji przesłało do wszystkich szkół w Polsce specjalne wytyczne. To nie wszystko, bo szkoły wrócą do nauczania czegoś, co ma przypominać dawne przysposobienie obronne.
Fot. Pixabay / Warszawa w Pigułce
Ministerstwo Edukacji Narodowej przekazało kuratorom oświaty rekomendacje dotyczące tego, jak rozmawiać z uczniami o trudnych sytuacjach kryzysowych, takich jak naruszenia granic powietrznych czy pojawianie się obcych dronów w sposób spokojny i wyważony, bez wzbudzania lęku – poinformował resort w oficjalnym komunikacie.
Dokument został przesłany z prośbą o rozpowszechnienie we wszystkich szkołach i placówkach oświatowych w Polsce. To bezpośrednia reakcja na wydarzenia z nocy 9-10 września, kiedy polską przestrzeń powietrzną naruszyło kilkanaście rosyjskich dronów.
Konkretne wytyczne dla nauczycieli. Jak rozmawiać z dziećmi o wojnie
Rekomendacje zawierają pięć głównych zasad, które mają pomóc nauczycielom w prowadzeniu rozmów z uczniami. Pierwsza dotyczy korzystania wyłącznie z wiarygodnych źródeł – informacje powinny opierać się na sprawdzonych danych, publikowanych między innymi na portalu gov.pl.
Druga zasada nakazuje dostosowanie języka i informacji do wieku ucznia. Nauczyciele mają używać prostego, zrozumiałego języka, unikać wzbudzania niepotrzebnego lęku. Jednocześnie powinni przypominać zasady bezpieczeństwa i sygnały alarmowe.
Trzecia wytyczna koncentruje się na komunikacji z dzieckiem. Pedagodzy mają dowiadywać się, co uczeń wie i czuje, pytać o emocje, obawy i poczucie bezpieczeństwa. Równie ważne jest pozwolenie na milczenie i zapewnienie atmosfery bezpieczeństwa.
Czwarta zasada dotyczy zachowania spokoju i zapewnienia wsparcia emocjonalnego. Nauczyciele powinni mówić tonem uspokajającym, słuchać uważnie, szanować emocje dziecka i nie lekceważyć jego wypowiedzi.
Ostatnia wytyczna to uczulenie uczniów na fałszywe informacje pojawiające się w internecie. Pedagodzy mają wspólnie z uczniami tworzyć listy rzetelnych źródeł i omawiać zagrożenia związane z fake newsami oraz propagandą.
Nowy podręcznik dla uczniów. kooperacja MEN z MSWiA
Minister edukacji Barbara Nowacka poinformowała, iż we współpracy z MSWiA realizowane są prace nad podręcznikiem poświęconym reagowaniu w sytuacjach kryzysowych. Podręcznik ma być skierowany do uczniów i uczennic, a jego celem jest przygotowanie do adekwatnego zachowania dzieci i młodzieży w obliczu zagrożeń.
Prace nad takim podręcznikiem ruszają w porozumieniu z MSWiA. Mam nadzieję, iż w niedługim czasie te materiały będą gotowe – poinformowała Barbara Nowacka na wspólnej konferencji z ministrem spraw wewnętrznych Marcinem Kierwińskim.
Minister spraw wewnętrznych i administracji Marcin Kierwiński zapowiedział, iż uproszczona wersja podręcznika dla dzieci zostanie oficjalnie zaprezentowana pod koniec sierpnia. Szefowa MEN zapowiedziała też zmiany w nauczaniu przedmiotu edukacja dla bezpieczeństwa.
Przedmiot „edukacja dla bezpieczeństwa” zostanie rozszerzony
Zmianom ulegnie przedmiot edukacja dla bezpieczeństwa, realizowany w klasie VIII szkół podstawowych oraz w klasie I liceum, technikum i szkoły branżowej I stopnia. Program zostanie rozszerzony o kwestie związane z bezpieczeństwem w sytuacjach kryzysowych oraz obroną cywilną.
Nowacka zwracała uwagę, iż inspiracją są rozwiązania kojarzone przez starsze osoby z dawnym przysposobieniem obronnym. Nowa podstawa programowa z edukacji dla bezpieczeństwa miała zacząć obowiązywać od września 2026 roku, ale resort edukacji rozważa wprowadzenie jej wcześniej.
Wiceministra edukacji Katarzyna Lubnauer wskazała, iż w nowej podstawie programowej pojawią się treści związane z praktycznym przygotowaniem do sytuacji kryzysowych. Nowością ma być między innymi nauka jak przygotować sobie plecak awaryjny.
Alarmujący raport dyrektorów szkół
Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświaty już w maju ostrzegało, iż szkoły nie są gotowe na sytuacje kryzysowe, takie jak wojna. Aktualny brak przygotowań naraża społeczności lokalne na chaos i bezradność – uważają dyrektorzy.
W obliczu narastających napięć geopolitycznych i realnych zagrożeń bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa, mamy obowiązek wyrażenia stanowiska dotyczącego roli i potrzeb oświaty w systemie ochrony ludności cywilnej, w tym dzieci i młodzieży – napisało stowarzyszenie w stanowisku przesłanym do minister Barbary Nowackiej.
Organizacja przypomina, iż zgodnie z przepisami ustawy o obronie ojczyzny i zarządzaniu kryzysowym, szkoły i placówki oświatowe mają obowiązek przygotowania się do działań w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa państwa, w tym wojny lub innego stanu nadzwyczajnego.
Czego dokładnie żądają dyrektorzy szkół
Stowarzyszenie domaga się przygotowania aktualnego ogólnokrajowego planu działania dla szkół na czas wojny i kryzysu. W tym jasnych wytycznych dotyczących procedur ewakuacji, schronienia i opieki nad uczniami oraz centralnie opracowanych scenariuszy ćwiczeń i wzorów dokumentów operacyjnych.
Konieczne jest też ustalenie zasad komunikacji między szkołami a służbami państwowymi w sytuacjach zagrożenia. Dyrektorzy chcą również wprowadzenia szkoleń z zakresu zarządzania kryzysowego z udziałem wojska, policji, straży pożarnej i służb medycznych.
Placówki potrzebują wyposażenia w niezbędne zasoby infrastrukturalne i techniczne. Obejmuje to zapasowe źródła energii i łączności, systemy ostrzegania, miejsca schronienia przystosowane do potrzeb dzieci i młodzieży, zapasowe środki medyczne, żywność, wodę i artykuły higieniczne.
Równie ważne jest uruchomienie systemu pomocy dla rodzin uczniów w kryzysie – ewakuacji, utraty domów i innych sytuacji kryzysowych oraz zabezpieczenie ciągłości działania edukacji polskich uczniów.
Co oznacza to dla rodziców i uczniów
Jeśli jesteś rodzicem, możesz spodziewać się, iż w najbliższych miesiącach szkoła twojego dziecka wprowadzi nowe procedury bezpieczeństwa. Nauczyciele otrzymają szkolenia dotyczące prowadzenia rozmów o sytuacjach kryzysowych, a uczniowie poznają podstawy reagowania w sytuacjach zagrożenia.
Dzieci mogą zadawać pytania o rosyjskie drony, wojnę na Ukrainie czy inne zagrożenia. Warto być przygotowanym na takie rozmowy w domu. Ministerstwo zaleca używanie prostego języka, unikanie wzbudzania lęku i korzystanie z wiarygodnych źródeł informacji.
Uczniowie starszych klas poznają praktyczne umiejętności, takie jak przygotowanie plecaka awaryjnego, podstawy pierwszej pomocy czy zasady postępowania podczas sygnałów alarmowych. To może być okazja do rozmowy z nastolatkami o odpowiedzialności i przygotowaniu na różne sytuacje życiowe.
Praktyczne wskazówki dla rodziców
Rodzice powinni pamiętać o kilku ważnych zasadach podczas rozmów z dziećmi o sytuacjach kryzysowych. Po pierwsze, dostosować informacje do wieku dziecka – młodszym dzieciom nie trzeba przekazywać wszystkich szczegółów, starszym można wyjaśnić więcej.
Warto sprawdzać, co dziecko już wie i jakie ma obawy. Często dzieci dowiadują się o wydarzeniach od kolegów w szkole lub z internetu i mogą mieć niepełne lub nieprawdziwe informacje. Rodzic powinien korygować błędne informacje, ale spokojnie i bez paniki.
Ważne jest też korzystanie z oficjalnych źródeł informacji. Podczas rozmów z dziećmi warto powołać się na komunikaty rządu, służb czy szkół zamiast na plotki czy niepotwierdzone doniesienia z mediów społecznościowych.
Jeśli dziecko wykazuje oznaki stresu lub niepokoju związane z sytuacją geopolityczną, warto rozważyć rozmowę z psychologiem szkolnym lub specjalistą. Szkoły są zobowiązane do zapewnienia wsparcia psychologicznego uczniom w trudnych sytuacjach.
Nowe obowiązki dla szkół i nauczycieli
Placówki oświatowe będą musiały przygotować się na realizację nowych zadań związanych z bezpieczeństwem. Oznacza to dodatkowe szkolenia dla kadry pedagogicznej, aktualizację procedur bezpieczeństwa i prawdopodobnie inwestycje w infrastrukturę.
Nauczyciele będą musieli opanować nowe umiejętności związane z komunikacją kryzysową i wsparciem psychologicznym uczniów. To wymaga nie tylko wiedzy merytorycznej, ale też odpowiedniego przygotowania emocjonalnego.
Szkoły prawdopodobnie wprowadzą regularne ćwiczenia ewakuacyjne i sygnały alarmowe, podobnie jak to dzieje się już teraz z ćwiczeniami przeciwpożarowymi. Uczniowie poznają procedury postępowania w różnych sytuacjach zagrożenia.
Odpowiedzialne i spokojne rozmowy z dziećmi o trudnych wydarzeniach mają najważniejsze znaczenie. Pomagają budować poczucie bezpieczeństwa, chronić przed dezinformacją i uczą, jak zachować się w sytuacjach kryzysowych – podkreśla Ministerstwo Edukacji Narodowej.
