Będą fundusze na rozbudowę najszybszego superkomputera w Polsce – Helios z AGH Ministerstwo Cyfryzacji zapowiedziało finansowe wsparcie rozbudowy superkomputera Helios, zlokalizowanego w Akademickim Centrum Komputerowym Cyfronet Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH) w Krakowie. Wiceminister cyfryzacji Dariusz Standerski potwierdził, iż resort ma środki przygotowane na ten cel i jest gotów wesprzeć uczelnię, gdy ta będzie przygotowana na ich przyjęcie. Rozbudowa Heliosa ma najważniejsze znaczenie dla polskiej nauki, szczególnie w kontekście badań nad sztuczną inteligencją (AI), a także wzmocnienia pozycji Polski na arenie europejskiej i globalnej w tej dziedzinie.
Helios – lider polskich superkomputerów
Superkomputer Helios to najpotężniejsze urządzenie tego typu w Polsce, zwłaszcza pod kątem obliczeń związanych z tworzeniem i trenowaniem modeli sztucznej inteligencji. Jego wyjątkowa efektywność sprawia, iż zajmuje on trzecie miejsce na świecie w rankingu Green500, który ocenia energetyczną wydajność superkomputerów. Koszt budowy Heliosa wyniósł 85 milionów złotych, jednak ogromne zainteresowanie jego zasobami sprawiło, iż możliwości obliczeniowe muszą być pilnie zwiększone. AGH stara się o 16 milionów euro na podwojenie mocy obliczeniowej komputera, co jest niezbędne do sprostania rosnącemu zapotrzebowaniu środowiska naukowego.
Helios już teraz działa bez przerwy, ale liczba projektów korzystających z jego zasobów jest tak duża, iż dostępne moce musiały zostać ograniczone. Dodatkowe środki mają umożliwić zaspokojenie potrzeb badaczy oraz podniesienie jakości i skali prowadzonych projektów badawczych, w tym tych związanych z AI.
Rozbudowa dzięki wsparciu unijnemu i krajowemu
Kluczowym źródłem finansowania rozbudowy Heliosa ma być program Unii Europejskiej o nazwie „Fabryki AI”, którego celem jest zwiększenie mocy obliczeniowych w krajach członkowskich w zakresie sztucznej inteligencji. AGH wnioskuje o 16 milionów euro na podwojenie mocy Heliosa, z czego 8 milionów ma pochodzić z funduszy unijnych, a pozostałą kwotę planuje pokryć strona polska. Dotychczas nie było pewności co do tego, czy rząd polski znajdzie potrzebne środki, jednak zapowiedzi wiceministra Standerskiego rozwiewają te wątpliwości.
Ministerstwo Cyfryzacji zapewniło, iż fundusze są już gotowe, a uczelnia otrzyma wsparcie, jak tylko będzie gotowa na ich efektywne wykorzystanie. Standerski podkreślił, iż ministerialny budżet na rozbudowę Heliosa pochodzi z oszczędności wypracowanych przez poprzedni rząd, choć nie podał szczegółowych informacji na ten temat.
Znaczenie superkomputerów dla rozwoju sztucznej inteligencji
Sztuczna inteligencja jest obszarem badawczym, który wymaga olbrzymiej mocy obliczeniowej, zwłaszcza w procesie trenowania modeli AI. Trening takich modeli polega na analizie ogromnych zbiorów danych i tworzeniu algorytmów, które uczą się na ich podstawie. W tym procesie nieocenioną rolę odgrywają karty graficzne (GPU), szczególnie produkowane przez firmę Nvidia. Superkomputer Helios, wyposażony w 440 GPU, jest centralnym ośrodkiem obliczeniowym w Polsce, jednak na tle globalnych gigantów, takich jak Meta czy X (dawniej Twitter), posiada on stosunkowo niewielką liczbę GPU – dla porównania, Meta buduje centrum na 350 tysięcy GPU, a X na 100 tysięcy.
Cyfronet od 2021 roku jest liderem Narodowego Centrum Kompetencji HPC w ramach międzynarodowego projektu prowadzonego przez Wspólne Przedsięwzięcie EuroHPC, którego celem jest budowa kompetencji z zakresu obliczeń i sztucznej inteligencji oraz ułatwienia dostępu do zasobów obliczeniowych jednostkom naukowym, administracji publicznej i przedsiębiorstwom, ze szczególnym naciskiem na Małe i Średnie Przedsiębiorstwa i startupy. Jednym z mechanizmów wsparcia MŚP są krótkie projekty typu Proof of-Concept, które będą realizowane na Heliosie, mające zademonstrować możliwości wykorzystania superkomputerów w biznesie.
Helios posiada 35 PFLOPS teoretycznej mocy obliczeniowej, ponad 108 tysięcy rdzeni obliczeniowych, 460 TB pamięci operacyjnej i 18 PB pojemności systemów dyskowych, które łącznie oferują wydajność niemal 2 TB/s. Jego instalacja zakończyła się w grudniu 2023 roku w wyniku prac realizowanych w koordynowanym przez Cyfronet projekcie Narodowa Infrastruktura Superkomputerowa dla EuroHPC – EuroHPC PL.
/lsusb-57bde5425f9b582f3851a348.png)
