Zmniejszająca się liczba ludności i starzenie się społeczeństw to wyzwania, które w największym stopniu dotykają kraje Europy Środkowo-Wschodniej.
Jak wynika z prognoz Eurostatu, populacja ośmiu państw regionu, które dołączyły do Unii Europejskiej w 2004 r., zmniejszy się do końca stulecia o 18%. Dla porównania, w państwach „starej Unii” spadek wyniesie jedynie 3,5% – podkreśla Kamil Tomkowicz, prezes Our Future Foundation.
Europa Środkowo-Wschodnia w obliczu wyludnienia
Jak dalej napisał, Think Tank Coopernicus, działający przy Fundacji Our Future Foundation, opublikował raport badawczy dotyczący wpływu zmian demograficznych na społeczno-ekonomiczną przyszłość Europy. Dokument został przygotowany przez zespół młodych naukowców z Polski, Czech i Ukrainy, we współpracy z profesorami Akademii Leona Koźmińskiego i Uniwersytetu SWPS oraz ekspertami z sektora publicznego.
– Obecne trendy demograficzne sprawiają, iż Europa Środkowo-Wschodnia staje się jednym z najszybciej wyludniających się regionów na świecie. Proces ten niesie za sobą istotne konsekwencje dla systemów emerytalnych, ochrony zdrowia i rynku pracy, a także dla stabilności gospodarczej i zdolności regionu do skutecznego reagowania na zagrożenia zewnętrzne, takie jak polityka imperialistyczna Rosji – podkreśla Marcin Chruściel – absolwent studiów doktoranckich z zakresu nauk o polityce na Uniwersytecie Wrocławskim.
Kluczowe wyzwania i możliwe rozwiązania
Jak zaznacza Kamil Tomkowicz, raport „Zmiany demograficzne w Europie” dogłębnie analizuje przyczyny spadku współczynnika urodzeń w regionie, w tym wpływ zmian kulturowych, wzrostu gospodarczego i niedopasowanej polityki społecznej. Eksperci wskazują, iż brak odpowiednich działań grozi zahamowaniem wzrostu gospodarczego i utrudnieniami w procesie konwergencji z Europą Zachodnią.
Wśród najważniejszych rekomendacji zawartych w raporcie znalazły się:
- Aktywna polityka migracyjna wspierająca wypełnienie luki na rynku pracy;
- Promowanie srebrnej gospodarki poprzez zwiększenie aktywności zawodowej seniorów;
- Rozwój edukacji opartej na nowych technologiach, pozwalający dostosować społeczeństwo do gwałtownie zmieniających się realiów gospodarczych.
Polska w szczególności zagrożona
Polska, będąca liderem wzrostu gospodarczego w regionie, również odczuwa skutki kryzysu demograficznego – podkreśla Tomkowicz. Liczba urodzeń spadła z 388 tys. w 2018 r. do 272 tys. w 2023 r., co oznacza spadek o ponad 30%. W najbardziej pesymistycznym scenariuszu prognozy demograficzne ONZ przewidują, iż populacja Polski może zmniejszyć się do mniej niż 15 mln do 2100 r. – o ile nie podejmiemy stanowczych działań, Polska może utknąć w pułapce średniego dochodu, tracąc szansę na dalszy rozwój gospodarczy – ostrzega Michael Richter, doktor z zakresu ekonomii politycznej na Uniwersytecie w Bremie.
Demografia priorytetem polityki rozwojowej
Autorzy raportu apelują o uznanie kwestii demograficznych za jeden z kluczowych priorytetów polityki publicznej. Zapewnienie spójności społecznej, zwłaszcza między generacjami i grupami etnicznymi, uznano za fundament stabilności społeczno-gospodarczej i dalszego rozwoju regionu.
Raport dostępny jest bezpłatnie na stronie internetowej Coopernicus.pl w wersji polskiej: https://coopernicus.pl/wp-content/uploads/2024/08/Raport-demograficzny-082024.pdf
oraz anglojęzycznej:
https://coopernicus.pl/wp-content/uploads/2024/08/Demographic-report-Coopernicus-EN.pdf
Publikacja została sfinansowana ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego na lata 2018-2030 PROO
O Coopernicus
Our Future Foundation (OFF) to fundacja mająca na celu przyczynienie się do długofalowego rozwoju Polski poprzez budowanie jej kapitału ludzkiego w kraju i za granicą. Do tej pory organizacji udało się pomóc ponad 250 młodym Polakom i Ukraińcom, którzy dziś studiują na takich uniwersytetach jak: Oxford, Yale, NYU, UPenn, Cambridge czy LSE.
