Szczątki Jana Jankowskiego ps. „Groźny” – ostatniego dowódcy oddziału „Wiarusy” – oraz Stanisława Klapera ps. „Błachut” ze zgrupowania „Błyskawica” odnaleziono na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Obaj należeli do powojennego podziemia niepodległościowego i zginęli z rąk komunistów. 24 lipca w Belwederze ogłoszono ich identyfikację wraz z 16 innymi nazwiskami ofiar reżimów totalitarnych.
– Ogłosiliśmy nazwiska 18 osób, których szczątki zostały odnalezione i zidentyfikowane w ramach działań poszukiwawczych prowadzonych przez IPN. Wśród nich są Jan Jankowski (1925–1950) i Stanisław Klaper (1924–1947), żołnierze podziemia niepodległościowego, zamordowani przez aparat komunistycznego terroru – poinformował Instytut Pamięci Narodowej w komunikacie po uroczystości wręczenia not identyfikacyjnych rodzinom ofiar.
Obaj zostali odnalezieni podczas prac na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. To właśnie tam, według ustaleń historyków, komuniści chowali w anonimowych grobach osoby rozstrzelane lub zamęczone w krakowskim więzieniu przy ul. Montelupich. Część z nich była w przeszłości poszukiwana jako „zaginieni” – inni mieli symboliczne groby lub zostali zupełnie zapomniani.
Jan Jankowski ps. „Groźny”, „Zbieg” urodził się w 1925 roku. Był partyzantem Armii Krajowej, a po wojnie działał w antykomunistycznym oddziale „Wiarusy” (nazywanym też „Znicz”), który operował w Małopolsce. Pełnił funkcję ostatniego dowódcy tej formacji. Zginął w 1950 roku – miał 25 lat.
Stanisław Klaper ps. „Błachut”, „Ciepły”, urodzony w 1924 roku, był członkiem Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” dowodzonego przez Józefa Kurasia „Ognia”. Klaper zginął w 1947 roku – tuż przed ostateczną likwidacją oddziału. W obu przypadkach mówimy o brutalnej egzekucji i zacieraniu śladów, które przez dekady uniemożliwiały odnalezienie miejsc pochówku.
Prace na Rakowicach prowadzone są od 2017 roku – z przerwami i w różnych kwaterach. Ekshumacje realizowane są w porozumieniu z Zarządem Cmentarzy Komunalnych oraz pod nadzorem archeologów i antropologów. W kilku przypadkach udało się ustalić tożsamość ofiar dzięki próbkom DNA pobranym od żyjących krewnych.
Od początku działalności Biura Poszukiwań i Identyfikacji udało się odnaleźć i wydobyć szczątki ponad 2500 osób, spośród których blisko 300 zostało zidentyfikowanych. Instytut prowadzi badania w całej Polsce i poza jej granicami. Tylko w latach 2023–2024 prace odbyły się w 96 lokalizacjach. W tym samym czasie zabezpieczono 3700 próbek materiału genetycznego – zarówno od ofiar, jak i ich krewnych. To dzięki tej bazie możliwe są porównania i identyfikacje, które kończą się wręczeniem not rodzinom.
Od kilku lat IPN korzysta z systemu CODIS – zaawansowanego narzędzia do analizy danych DNA, udostępnionego przez FBI. To ono pozwala dopasowywać dane genetyczne choćby w przypadkach, gdy próbki są niekompletne lub uszkodzone.
