W trend metod aktywizujących, rozwijającej się technologii informatycznej oraz potrzeby wzmocnienia zaangażowania uczniów w lekcję wpisuje się metoda stacji zadaniowych. Integruje ona wiele narzędzi z zakresu nauczania i uczenia się. Zanim jednak wprowadzimy ją do naszych zajęć, warto wcześniej zaplanować jej etapy. Chciałabym się podzielić z wami moim doświadczeniem w tym zakresie.
Czynniki wpływające na sposób uczenia się
Choć metoda stacji zadaniowych może być stosowana na wszystkich przedmiotach, jako nauczyciel języka obcego, chciałabym zwrócić szczególną uwagę na to, jak wpływa ona na lepsze przyswajanie języka obcego przez uczniów. Otóż naukowcy z wielu dziedzin (neurodydaktyka, behawiorystyka i psychologia) zgadzają się co do tego, iż za efektywną naukę odpowiada układ sensoryczny-motoryczny. Behawioryści zaś określają to mianem wzorca bodziec–reakcja.
Nasza lekcja powinna odpowiednio stymulować uczniów, gdyż wtedy możemy liczyć na interakcję i pobudzić reagowanie. Krótko mówiąc, w przypadku braku stosowania bodźców lub użycia ich zbyt mało, otrzymamy znikomą ilość pożądanych efektów.
Korzyści płynące ze stosowania metody stacji
Dlaczego metoda stacji zadaniowych jest dobrym narzędziem do wykształcenia u uczniów adekwatnych zachowań? Po pierwsze, ma na celu zdobywanie wiedzy poprzez doświadczenie. Metody nauczania stacyjnego wyzwalają reakcje na bodźce, zapewniają uczniom korelacje z wieloma pozytywnymi emocjami, takimi jak praca w grupie, zabawa i rywalizacja. Metoda ta zapewnia zwiększenie atrakcyjności lekcji, zachęca do przestrzegania zasad i stymuluje proces uczenia się także poprzez zachęcanie uczniów do wstawania i poruszania się po klasie.
Ponadto zróżnicowane pomoce dydaktyczne aktywują wiele kanałów poznawania. Wynika to z zastosowania praktycznej nauki oraz kilku narzędzi jednocześnie, takich jak czytanie, słuchanie ze zrozumieniem, pisanie lub mówienie. Stacje można stosować zarówno w przypadku młodszych dzieci, jak i starszych uczniów, będących na wyższym poziomie, którzy analizują bardziej zaawansowane źródła.
Kolejnym atutem jest to, iż uczniowie nie są zmuszani do otwierania książki, wykonywania ćwiczeń raz po raz. Zamiast tego mogą w sposób losowy wybrać kolejność wykonywania działań. Innymi słowy, stacje zadaniowe pozwalają uczniom na przyswajanie wiedzy poprzez doświadczenia, dlatego też nazywane są podróżą z przygodami.
„Podróżowanie” po sali lekcyjnej wspiera niezależne uczenie się, skupia swoją uwagę na różnych stylach uczenia się, zachęcając uczniów do aktywnej pracy. Lekcja zyskuje na atrakcyjności, skłania do samoorganizacji i odkrywania nowych informacji. Uczniowie pod wpływem bodźca trenują odnoszenie się do rzeczywistości. Podejście zadaniowe daje każdemu uczniowi większe szanse na odniesienie sukcesu.
Rola nauczyciela
Zależnie od naszego punktu widzenia jest jeden mały minus. Otóż rolą nauczyciela jest przygotowanie materiałów przed lekcją. Ponadto uczniowie muszą otrzymać instrukcję do każdego zadania. Co więcej, rola nauczyciela podczas lekcji jest zminimalizowana, choć niekiedy może zaistnieć potrzeba udzielenia wsparcia uczniowi, czy też grupie, lub udzielenia informacji zwrotnej.
Jednak rola nauczyciela nie kończy się na samym przygotowaniu materiałów. Musimy również dobrze zaplanować przebieg lekcji. Ważne jest, aby uwzględnić przy planowaniu czas, jaki uczniowie potrzebują na dane ćwiczenie, jaki podział klasy zastosować, jaka ilość stacji będzie adekwatna, jak połączyć ze sobą ćwiczenia, jaki powinien być efekt końcowy. Musimy też uwzględnić, iż nie zawsze będziemy mogli przygotować nowy materiał, śmiało więc możemy spożytkować zwykłe ćwiczenia, które wykorzystujemy w trakcie lekcji. Skupmy się więc na tym, jak zaplanować zajęcia ze stacjami zadaniowymi, aby przebiegały płynnie. Sporo materiałów na ten temat można znaleźć w Internecie.
Czy długość stacji ma znaczenie?
Przede wszystkim zastanów się, czy musisz ustalić czas dla każdej stacji. Moim zdaniem zależy to od grupy, z którą pracujemy, i od źródeł, z których korzystamy. Może to również zależeć od poziomu wiedzy naszych podopiecznych. Z jednej strony ustalenie czasu pomaga uczniom przechodzić kolejne stacje. Z drugiej strony ustalenie tej samej długości dla każdej stacji może być trudne. jeżeli uczniowie z twojej klasy nie są na tym samym poziomie, może to spowodować, iż grupy spotkają się na tej samej stacji. Myślę, iż najlepszą radą jest poinformowanie dzieci, iż powinny pracować na stacji, która w tej chwili nie jest używana.
Podział uczniów: grupowo, indywidualnie czy parami
Następnym krokiem jest sposób podziału uczniów. Nie pozwól im robić tego samodzielnie. Aby uniknąć niesprawiedliwego partnerstwa lub trudności z niektórymi zadaniami, powinieneś zintegrować rówieśników mniej samodzielnych z tymi, którzy są w stanie pracować bardziej niezależnie i wspierać innych. Zależy to jednak od wielkości grupy i przydzielonych zadań. o ile bowiem uczysz klasę składającą się z ośmiu uczniów, mogą oni przechodzić przez zadania indywidualnie i dokonywać własnych notatek. Im mniejsza grupa, tym masz większą pewność, iż każdy uczeń jednakowo brał udział w zadaniu. choćby przy indywidualnym wykonywaniu zadań dzieci przez cały czas mogą komunikować się w celu zdobycia niezbędnych informacji, które przeniosą na arkusz odpowiedzi.
Liczba stacji
Liczba stacji powinna zależeć od wielkości klasy, długości trwania zajęć i ilości czasu, jaką chcesz poświęcić na lekcję. Po pierwsze, jeżeli masz więcej dzieci, potrzebujesz więcej stacji, w przeciwnym razie zrobi się tłoczno. Następnie musisz rozważyć, ile czasu chcesz spędzić na każdej stacji, czy uczniowie powinni mieć czas na omówienie jej z partnerem lub grupą. Osobiście preferuję, aby moi uczniowie spędzali od trzech do pięciu minut na każdej stacji, w przeciwnym razie będą się nudzić. Kolejnym czynnikiem, który powinieneś przemyśleć, jest długość lekcji. o ile trwa ona dłużej niż 45 minut, czy chcesz aby twoi uczniowie poświęcili na nią cały blok?
Co robić na stacjach?
Lubię wyznaczać zróżnicowane zadania, w przeciwnym razie pod koniec stacji uczniowie mogą stracić zainteresowanie. Rozmaitość zadań przyciągnie uwagę i rozbudzi zaangażowanie. Na przykład lekcja może obejmować czytanie krótkiej historyjki, wypełnianie arkuszy ćwiczeń, ćwiczenie słownictwa (łączenie słów z ich definicją, dialog lub scenariusze na odgrywanie ról).
Jednym z dobrych sposobów jest umożliwienie uczniom korzystania z zasobów multimedialnych, w tym kodów QR, pozwalających uzyskać dostęp do określonych zasobów, zadań, filmów, stron internetowych z quizami. Mogą to być również narzędzia rzeczywiste, jak mapa, na której uczniowie dzięki dialogu odnajdują dane miejsce w mieście. Ciekawym materiałem będą również gry planszowe.
Wracając do kodów QR, polecam stronę https://www.qrcode-monkey.com/, która umożliwia zamieszczenie linków do serwisów takich jak YouTube. Możemy też udostępnić materiał z wklejonym tekstem, instrukcją, mapką, zdjęciem, plikiem PDF, nagrania MP3 i wiele innych. Aplikacja ta umożliwia nam stworzenie unikalnego kodu, gdyż możemy użyć niestandardowych kolorów, kształtów, a choćby wstawić własne logo. Z mojego doświadczenia wiem, iż kody QR wpływają pozytywnie na zaangażowanie uczniów.
Należy jednak pamiętać, iż podczas jednej lekcji nie powinniśmy wykorzystywać zadań skupiających się wokół tych samych umiejętności.
Dlaczego ostatnia stacja jest ważna?
Ostatnim krokiem jest zaplanowanie stacji końcowej, gdyż na koniec należy upewnić się, iż uczniowie nie ukończyli „przygody” bez refleksji. Jednym ze sposobów zakończenia zajęć jest poproszenie dzieci o stworzenie projektu na podstawie tego, czego się nauczyli. Możemy przeprowadzić dyskusję klasową lub samoocenę. Czasami, szczególnie dla uczniów, którzy po raz pierwszy pracują tą metodą, przygotowuję tabelkę, mającą pomóc im dojść do wniosku, czego się nauczyli. Na przykład sprawdzają, na jakim poziomie opanowali daną wiedzę, na ile ich kooperacja była skuteczna, jakie umiejętności nabyli. Przykładową tabelę możesz zobaczyć poniżej.
STACJA 6
KARTA SAMOOCENY UCZNIA
Wpisz znak „+” przy każdym z punktów, oceniając stopień opanowania przez siebie wiadomości i umiejętności.
|
Lp. |
Umiem, potrafię, wiem… |
Bardzo dobrze |
Średnio |
Słabo |
|
1. |
Potrafię prowadzić dialog w kasie kina (stosuję pytania). |
|||
|
2. |
Wiem, jaką formą czasownika uzupełnić zdania. |
|||
|
3. |
Potrafię udzielić odpowiedzi na usłyszane pytanie. |
|||
|
4. |
Potrafię nazwać gatunki filmowe. |
|||
|
5. |
Umiem współpracować w grupie. |
Przykładowy przebieg zajęć
Stacja # 1
Uczniowie dopasowują definicję do podanego słownictwa. W zależności od poziomu mogą jedynie podać tłumaczenie. Przy tego rodzaju zadaniach możemy przygotować kod QR z linkiem do słownika języka obcego.
Stacja # 2
Uczniowie uzupełniają dialog, zależnie od poziomu grupy otrzymują brakujące wyrażenia lub uzupełniają go samodzielnie. Odpowiedzi zapisują do tabelki lub uzupełniają dialog, który jest dołączony do karty pracy.
Stacja # 3
Uczniowie rozwiązują quiz na platformie Worldwall.net/pl, przepisują pytania, które pojawiły się w quizie, na kartę pracy.
Stacja # 4
Uczniowie zadają pytania zapisane na trzeciej stacji jednej z wybranych grup lub grupie wskazanej przez nauczyciela. Uzyskane odpowiedzi zapisują na karcie pracy.
Stacja # 5
Jeżeli praca w danej grupie przebiega sprawnie, możemy dołączyć zadanie z gramatyki, na przykład na uzupełnianie luk w zdaniach lub tekście.
Stacja # 6
W podanym przykładowym przebiegu zajęć ta stacja jest ostatnia. Uprzednio należy poinformować uczniów, iż podróżowanie kończy się na stacji 6 i należy wypełnić ją po wykonaniu zadań ze wszystkich stacji, zajmując wolne miejsce w ławce. Na tym etapie uczniowie powinni wypełnić kartę samooceny lub samodzielnie podsumować, jakich umiejętności nabyli i na jakim poziomie.
Stacja klucz
Na tej stacji uczniowie sprawdzają poprawność wykonania zadań, mogą to zrobić wspólnie z nauczycielem bądź samodzielnie, posiłkując się odpowiedziami wyświetlonymi na klasowym ekranie. Następnie zliczają punkty. Karty pracy przekazują nauczycielowi, który podsumowuje wyniki i zaangażowanie podczas zajęć.
Dwie ostatnie stacje możemy stosować zamiennie. W celu podsumowania zajęć nauczyciel może wykonać na tablicy interaktywnej wspólny projekt, konkurs między grupami lub dokonać ponownej ewaluacji materiału, którą uczniowie uprzednio wykonali samodzielnie. Wspólny projekt związany jest z limitem czasowym zajęć. o ile czas nie pozwala, szczególnie uczniom, którzy po raz pierwszy pracują metodą stacji, taki projekt możemy zrealizować na następnych zajęciach, dzieląc uczniów na takie same grupy. o ile jednak pracę chcemy podsumować na tej samej lekcji, ale wiemy, iż mamy niewystarczającą ilość czasu, by zrealizować wszystkie zadania plus projekt, możemy przygotować materiały na tablicy interaktywnej, gdzie zostaną wypisane ćwiczone treści. Uczniowie mogą także pogrupować pewne umiejętności. Na przykład dopasować zasady używania czasu Present Simple, wypisać słowa lub wyrażenia, które sprawiły im największą trudność. Dla grup mniej uzdolnionych artystycznie lub dla sprawniejszej pracy możemy również przygotować gotowe chmurki do wklejenia z gotowymi nagłówkami, do których uczniowie dopisują swoje przemyślenia.
Dlaczego warto?
Zdecydowanie polecam korzystanie ze stacji zadaniowych jako metody, która aktywnie angażuje uczniów w lekcję, promuje samodzielną naukę i uwzględnia różne style uczenia się. Równocześnie działa jako wyzwalacz kreatywności uczniów, wyciągając ich z ławek w celu poszukiwania „przygód”. Płynie z niej wiele korzyści zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli. Nasi podopieczni są bardziej energiczni, samowystarczalni, współpracują ze sobą, dodatkowo czerpią więcej przyjemności z lekcji. Nauczyciel zaś ma satysfakcję, iż jego uczniowie aktywnie pracowali całą lekcję.
Katarzyna KNAPKIEWICZ, nauczyciel języka angielskiego w Szkole Podstawowej nr 4 im. Władysława Broniewskiego w Zambrowie, absolwentka Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie na Wydziale Filologicznym oraz Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku na Wydziale Nauk Humanistycznych.
Bibliografia:
- J. Bropy, Motywowanie uczniów do nauki. Edukacja dzisiaj, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
- M. Dakowska, Teaching English as a Foreign Language, A Guide for Professionals, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
- Five Ways to Make Awesome Stations Lessons!, Teaching Tips, 2024, https://www.studentsofhistory.com/blog/stations-lesson-plans [dostęp: 1.09.2024].
J. Harmer, The Practice of English Language Teaching, China: Pearson Longman, 4th ed., 2008. - A. Karolczyk-Kozyra, Jak pracować metodą stacji zadaniowych na lekcjach języka polskiego?, Kreatywny polonista 27.10.2018, https://kreatywnypolonista.blogspot.com/2018/10/jak-pracowac-metoda-stacji-zadaniowych.html [dostęp: 12.06.2024].
- V. L. Maas, Uczenie się przez zmysły, wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej dla rodziców i specjalistów, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998.
- The Free QR Code Generator for High Quality QR Codes, https://www.qrcode-monkey.com/#text [dostęp: 5.05.2024].
- 15 powerful reasons to use station activities in the classroom, The animated teacher blog on 25 February 2023, by Katrina, Lesson Ideas, Pedagogy, https://www.theanimatedteacherblog.com/station-activities-in-the-classroom/ [dostęp: 15.09.2024].
TEN ARTYKUŁ POWSTAŁ W RAMACH PROCEDURY AWANSU ZAWODOWEGO. DZIEL SIĘ WIEDZĄ I DOŚWIADCZENIEM Z „KURIEREM”. POMOŻEMY CI W AWANSIE ZAWODOWYM I WSPÓLNIE ZAINSPIRUJEMY INNYCH! SZCZEGÓŁY – TEL. 739 290 210.
