Organizacja SOS dla Edukacji bije na alarm: praktyki zawodowe przyszłych nauczycieli w Polsce nie spełniają podstawowych standardów, a kadra pedagogiczna opiekująca się studentami pracuje często za symboliczne stawki lub w ogóle bez wynagrodzenia. Posłanka Paulina Matysiak zwróciła się do resortu edukacji i nauki z interpelacją w tej sprawie, przypominając, iż od jakości praktyk zależy przyszłość polskiej szkoły.
Nieodpłatna praca nauczycieli-mentorów
Odpowiedzi obu ministerstw pokazują, iż problem jest złożony, a między resortami jest duża rozbieżność kompetencyjna. Ministerstwo Nauki w piśmie skierowanym do posłanki podkreśla, iż praktyki są integralną częścią studiów, więc ich organizacja i finansowanie leży po stronie uczelni. Te otrzymują subwencję z budżetu państwa, ale same decydują o przeznaczeniu środków. Ministerstwo odmawia stworzenia wyodrębnionej ścieżki finansowania praktyk nauczycielskich, argumentując, iż byłby to precedens mogący wywołać roszczenia dotyczące innych kierunków.
Z kolei resort edukacji wyjaśnia, iż nauczyciele w szkołach mogą otrzymać dodatek funkcyjny za sprawowanie roli mentora – ale tylko w kontekście awansu zawodowego innych pedagogów, nie studentów. Przepisy prawa oświatowego są jednoznaczne – nie ma w tej chwili możliwości przydzielania nauczycielom funkcji opiekuna praktykantów.
Europejskie standardy kontra polska rzeczywistość
Jak informuje organizacja SOS dla Edukacji standard wypracowany przez Komisję Europejską, wskazuje, iż praktyki powinny łączyć wartość edukacyjną z godnymi warunkami – także finansowymi. Tymczasem w Polsce nauczyciele-mentorzy przyjmują studentów często z poczucia obowiązku wobec zawodu, bez systemowego wsparcia ze strony państwa.
Minister Maria Mrówczyńska z resortu nauki podkreśla autonomię uczelni – to one samodzielnie decydują o miejscach realizacji praktyk i wzorach umów ze szkołami. Standard kształcenia określa wprawdzie rolę opiekuna praktyk, ale nie reguluje kwestii jego wynagrodzenia. Uczelnie mogą organizować szkolenia dla nauczycieli-mentorów, jednak wynagrodzenie pozostaje w gestii Ministerstwa Edukacji.
Szkoły ćwiczeń jako promyk nadziei?
Pozytywnym akcentem w odpowiedzi MEN jest informacja o projektach realizowanych w ramach programu POWER. W latach 2014-2020 utworzono model szkoły ćwiczeń – placówki specjalnie przygotowanej do przyjmowania praktykantów. Pilotaż objął 11 szkół, opracowano standardy pracy i materiały szkoleniowe. W projekcie konkursowym rolę szkół ćwiczeń podjęły 42 placówki.
Sekretarz stanu Katarzyna Lubnauer zapowiada, iż po zakończeniu analogicznego projektu w kształceniu zawodowym powstaną rekomendacje pozwalające na symetryczne regulacje. w tej chwili szkoły ćwiczeń mogą być tworzone w ramach regionalnych programów operacyjnych, a w perspektywie finansowej 2021-2027 planowane są kolejne działania.
Ping-pong kompetencji
Lektura odpowiedzi obu ministerstw pozostawia wrażenie gry w ping-ponga kompetencyjnego. Ministerstwo Nauki odpowiada za kształcenie nauczycieli, ale nie może ingerować w wynagrodzenia pedagogów w szkołach. Resort edukacji odpowiada za system oświaty, ale kształcenie nauczycieli to domena uczelni. Uczelnie mają autonomię, ale brakuje im środków na godne wynagrodzenia dla opiekunów praktyk. Szkoły mogłyby płacić mentorom, ale prawo tego nie przewiduje.
