Prawie tysiąc map

– Atlas wprowadza nową jakość i stanowi ważne narzędzie wpływu społecznego i edukacji, także w kontekście oddziaływań za granicą – mówi prof. Marcin W. Solarz z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW, kierownik projektu „Geograficzno-polityczny atlas Polski. Polska w świecie współczesnym: Perspektywa 2022”. W listopadzie kończy się jego realizacja. Efektem są m.in. drugie wydanie atlasu z prawie tysiącem map, ponad 400 przeszkolonych nauczycieli czy powstanie zespołu geografów i kartografów zdolnego wytyczać kierunki w geografii politycznej Polski.

W 2018 roku ukazało się pierwsze wydanie „Geograficzno-politycznego atlasu Polski. Polska w świecie współczesnym” pod redakcją prof. Marcina W. Solarza z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych UW. W publikacji zaprezentowana została polityczna i gospodarcza pozycja Polski na tle pozostałych państw Europy i świata. Zawarto tu również dane dotyczące historii, polityki, ekonomii i społeczeństwa polskiego. Informacje o Polsce ujęto na około 500 kolorowych mapach.

W 2019 roku atlas zajął trzecie miejsce w kategorii atlasów podczas 29. edycji International Cartographic Conference w Tokio.

Po czterech latach liczba map zamieszczonych w publikacji wzrosła dwukrotnie. W październiku 2022 roku ukazało się drugie wydanie atlasu, liczące 392 strony, w tym 339 stron z mapami, 11 stron z diagramami/wykresami. Można tu znaleźć łącznie 934 mapy i 91 diagramów/wykresów prezentujących Polskę w różnych kontekstach i perspektywach, m.in. na tle historycznym, zmian granic, rozwoju, nazewnictwa geograficznego czy mniejszości narodowych, etnicznych i regionalnych grup językowych.

Atlas jest dwujęzyczny (polsko-angielski). Dodatkowo fragmenty opisowe publikacji (strona tytułowa, spis treści, wprowadzenie do atlasu i wstępy do rozdziałów, opis projektu) zostały przetłumaczone na sześć języków: chiński, francuski, hiszpański, niemiecki, ukraiński i rosyjski (będą dostępne online ze strony projektu). Atlas został przygotowany w wersji zarówno elektronicznej (ebook), jak i drukowanej. Około 7 tys. egzemplarzy trafiło za pośrednictwem kuratoriów oświaty do szkół średnich – po jednym egzemplarzu do każdej szkoły, w której nauczana jest geografia lub historia.

Szkolenia, webinaria, popularyzacja

Badania i publikacja atlasu stanowią jeden z trzech filarów projektu „Geograficzno-polityczny atlas Polski. Polska w świecie współczesnym: Perspektywa 2022”.

– Projekt realizowany jest od września 2020 roku ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach Wieloletniego Programu Rządowego „Niepodległa” na lata 2017–2022. W tym czasie, po pierwsze, na i wokół UW powstał wysoko wyspecjalizowany zespół geografów i kartografów mogący wytyczać kierunki w geografii politycznej w Polsce, gotowy podejmować nowe i ważne wyzwania. A jest ich, także w kontekście aktualnej sytuacji międzynarodowej, pod dostatkiem. Po drugie, w ramach drugiego filaru projektu – działalności popularyzatorskiej w internecie, mediach społecznościowych – zespół projektu zbudował liczącą ponad 10 tys. członków społeczność zainteresowaną geografią polityczną w ogóle, a Polski w szczególności, zarówno w kraju, jak i za granicą – mówi prof. Marcin W. Solarz, kierownik projektu.

I dodaje, iż zespół przeszkolił 439 nauczycieli z 179 miejscowości w zakresie wykorzystania atlasu i map politycznogeograficznych w edukacji.

– Atlas będzie budował wiedzę i kształtował wrażliwość politycznogeograficzną polskiej młodzieży. Materialnym i trwałym śladem projektu jest także drugie, zmienione, zaktualizowane i znacząco poszerzone wydanie atlasu, które będzie punktem odniesienia dla innych tego typu publikacji, także poza Polską. Atlas podejmuje nowe tematy, a stare pokazuje często w nowy sposób. Wprowadza nową jakość i stanowi ważne narzędzie wpływu społecznego i edukacji, także w kontekście oddziaływań za granicą. Temu służy pełna dwujęzyczność atlasu z fragmentami tekstowymi przetłumaczonymi dodatkowo na kolejne sześć języków – tłumaczy prof. Solarz.

Realizacja projektu zakończy się 23 listopada uroczystą premierą atlasu, panelem naukowym i wręczeniem nagród w zrealizowanym w ramach projektu ogólnopolskim konkursie dla młodzieży na najlepszą wycieczkę polityczno-geograficzną „GeoWycieczka. Odkryj na nowo swoją Małą Ojczyznę” (aula gmachu Starej Biblioteki, godz. 17.00).

Ten atlas to prawdziwy skarb. Jest nie tylko zasobem wspaniale zorganizowanej, według klucza historyczno-przestrzennego, wiedzy o Polsce, ale też potężnym impulsem dla naszej wyobraźni. Wyobraźni, która skonfrontowana z wiedzą zawartą w Atlasie, mówi nam, iż wartość naszego położenia geopolitycznego w największym stopniu zależy od nas. To, co było polską klątwą do 1989 roku, później stało się naszym atutem. Wynika z tego dla nas zadanie jego umacniania, zamiast, jak to bywało w przeszłości, nieroztropnego roztrwaniania w ryzykownych snach o potędze.

prof. Roman Kuźniar, UW

b. dyrektor Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych

Poland – a cultural cornerstone of Europe so frequently in history in a delicate geopolitical situation. This magnificent atlas highlights the country’s internal structures as well as its cultural and geopolitical position in Europe and on the globe in past and present.

prof. Peter Jordan, Austrian Academy of Sciences