Zakończył się remont konserwatorski dawnego budynku Akademii Zamojskiej, którego celem było odtworzenie bryły gmachu z drugiej połowy XVIII w. W czasie prac odkryto m.in. polichromie, które poddano renowacji. Do budynku powrócą niedługo uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego.
Fot. K. Poździk/Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków FB
Remont zaczął się w 2019 roku
– Remont zakończył się oficjalnie 31 grudnia 2023 r. Obiekt został już odebrany przez służby, m.in. nadzór budowlany, straż pożarną, sanepid. Technicznie jest gotowy do użytku. Pracujemy w tej chwili nad tym, aby umieścić tam nasze instytucje kultury oraz nad powrotem I Liceum Ogólnokształcącego. Przeprowadzka uczniów planowana jest podczas ferii zimowych – powiedział prezydent Zamościa Andrzej Wnuk.
Przypomniał, iż rewitalizacja obiektu zaczęła się w 2019 roku, ale firma, która wygrała przetarg, opuściła plac budowy i trzeba było wyłonić kolejnego wykonawcę. Jak podał Wnuk, szacunkowy koszt prac budowlanych wynosi w tej chwili ok. 72 mln zł, z czego ok. 26 mln zł stanowi dofinansowanie unijne. – Reszta to środki własne, a 2 mln zł otrzymaliśmy dotychczas z ministerstwa kultury na odnowienie i zabezpieczenie polichromii – dodał prezydent Zamościa.
Fot. K. Poździk/Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków FB
Polichromie i arkady
Kierownik zamojskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków Olgierd Hawryluk podsumował efekty renowacji budynku dawnej Akademii Zamojskiej. Podkreślił, iż przede wszystkim została przywrócona bryła Akademii z drugiej połowy XVIII w. – Chodzi między innymi o wprowadzenie wysokiego, mansardowego dachu, przywrócenie wystroju elewacji, odtworzenie portalu zachodniego i wschodniego. Wszystko to możliwe było m.in. na podstawie dokumentacji z badań prowadzonych w 1973 r. przez zespół kierowany przez prof. Wiktora Zina – wyjaśnił konserwator.
Zwrócił uwagę, iż w trakcie remontu odsłonięto arkady dziedzińca, które zostały zabudowane najprawdopodobniej jeszcze w XIX wieku. W miejsce usuniętych przemurowań arkad wstawiono duże przeszklenia przez co – jak wskazał konserwator – zyskano otwartą przestrzeń łączącą korytarze parteru Akademii z dziedzińcem.
Na zdj. fragmenty polichromii odkrytych w remontowanym budynku, fot. archiwum
Podczas prac remontowych odkryto wewnątrz również XVIII-wieczne polichromie, które zostały poddane konserwacji. Najbardziej okazałe przedstawiają sceny z życia świętego Jana Kantego. – Udało nam się rozszyfrować kilka z nich np. objawienie Matki Boskiej św. Janowi Kantemu, pożar Krakowa podczas którego św. Jan Kanty modlitwą tłumi rozprzestrzeniające się płomienie, scenę śmierci świętego w towarzystwie czterech osób wokół niego, czy scenę objawienia Jana Kantego klęczącemu mężczyźnie z dwoma zwierzętami – opisał Olgierd Hawryluk.
Na zdj. fragmenty polichromii odkrytych w remontowanym budynku, fot. archiwum
Fragmenty polichromii zachowały się także w pomieszczeniu, w którym dawniej znajdowała się kaplica. Malowidła ścienne przedstawiają m.in. ołtarz, scenę wniebowzięcia Matki Bożej, apostołów.
– Przypuszczalnie najstarsza polichromia w gmachu Akademii znajduje się w południowym skrzydle budynku i została poddana konserwacji w latach 90. XX wieku. Według inskrypcji łacińskiej, przedstawieni na niej są m.in. Jan Długosz z Kazimierzem Jagiellończykiem i Grzegorz z Sambora wraz ze Stanisławem Kostką; w części środkowej malowidła znajduje się pejzaż – opisał konserwator.
Dodał, iż podczas prowadzonych prac natrafiono także w kilku miejscach na historyczną posadzkę z cegły, która znajdowała się ok. 70 cm poniżej dotychczasowego poziomu użytkowego budynku.
Na zdj. fragmenty polichromii odkrytych w remontowanym budynku, fot. archiwum
„Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”
Założona przez Jana Zamoyskiego w 1594 roku Akademia Zamojska była świecką uczelnią organizowaną przez Szymona Szymonowica dla studentów z Polski i Litwy. W akcie fundacyjnym uczelni z 1600 roku zawarte zostały powszechnie znane słowa kanclerza Zamoyskiego: „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”. Uczelnia została zlikwidowana w 1784 r. po zajęciu Zamościa przez Austrię w czasie pierwszego rozbioru Polski.
Po likwidacji uczelni, w budynku znajdowały się koszary, a po II wojnie światowej wnętrze przeznaczono na cele edukacyjne. W ostatnim czasie przed remontem mieściło się tu I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego.
Na mocy ustawy podpisanej przez prezydenta Andrzeja Dudę we wrześniu 2021 roku została utworzona uczelnia publiczna o nazwie Akademia Zamojska w oparciu o istniejącą Uczelnię Państwową im. Szymona Szymonowica w Zamościu.
RL / PAP / opr. ToMa
Fot. archiwum; K. Poździk/Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków FB
