Rośnie liczba ojców korzystających z urlopów rodzicielskich – trend zgodny z oczekiwaniami
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) podsumował dane za pierwsze siedem miesięcy 2024 roku. Wynika z nich, iż liczba mężczyzn korzystających z urlopu rodzicielskiego już w połowie roku zrównała się z liczbą z całego 2023 roku. „To zgodne z naszymi przewidywaniami i spodziewamy się dalszego wzrostu” – komentuje Fundacja Share the Care.
Według danych ZUS, od stycznia do lipca 2024 roku z urlopu rodzicielskiego skorzystało 22 000 ojców, co oznacza znaczący wzrost w porównaniu do całego roku 2023, kiedy liczba ojców na urlopie wyniosła 19 000. „To oznacza, iż z nowych świadczeń, nadanych ojcom poprzez wdrożenie w Polsce dyrektywy work-life balance skorzystało już prawie 15% rodziców” – komentuje Mariusz Jedynak, Członek Zarządu ZUS.
Karolina Andrian, prezeska Fundacji Share the Care, zwraca uwagę, iż ten trend jest zgodny z oczekiwaniami, gdyż doświadczenia innych państw pokazują, iż wprowadzenie dedykowanych urlopów rodzicielskich dla ojców, które są nieprzenaszalne na matki, zwiększa ich wykorzystanie. „Cieszymy się, iż liczba par dzielących się urlopem rodzicielskim rośnie. Dla Fundacji Share the Care podział urlopu to pierwszy krok do partnerskiego modelu rodziny, który jest preferowany przez większość Polaków” – dodaje Andrian.
Z raportu „PARTNERSTWO w domu, w pracy, w społeczeństwie” przygotowanego przez OLX Praca i Fundację Share the Care wynika, iż 69% badanych uważa, iż współdzielenie opieki nad dzieckiem umożliwia matkom rozwój zawodowy i może wpłynąć na zmniejszenie tzw. „kary za macierzyństwo”. Ponadto, 73% respondentów wskazuje, iż urlop ojca sprzyja bardziej sprawiedliwemu podziałowi obowiązków domowych.
Jednak średnia liczba dni przypadająca na jednego mężczyznę pobierającego zasiłek wynosi tylko 44,7 dni. Zatem mężczyźni średnio wykorzystują nieco ponad 6 tygodni, podczas gdy zgodnie z nowelizacją Kodeksu pracy mają do dyspozycji 9 tygodni nietransferowalnych urlopu rodzicielskiego.
„Zależy nam, aby nowe świadczenia rzeczywiście służyły rodzicom i pozwalały im realizować model rodziny zgodny z ich oczekiwaniami. Widzimy swoją rolę w popularyzacji nowych przepisów zarówno wśród rodziców, jak i pracodawców. Szczególnie ci drudzy mają do odegrania istotną rolę w procesie prawidłowego informowania pracowników o przysługujących im prawach, wyliczania wysokości zasiłku i kształtowania kultury organizacyjnej w taki sposób, aby rodzice nie bali się korzystać z przysługujących im uprawnień” – mówi Mariusz Jedynak.
Przedstawiciele Fundacji Share the Care zauważają rosnące zainteresowanie firm tematem równości rodzicielskiej. Coraz więcej firm oferuje ojcom dodatkowe świadczenia, takie jak pełnopłatne tygodnie urlopu ojcowskiego lub dopłaty do 100% wynagrodzenia podczas urlopu rodzicielskiego, który standardowo wynosi 70% podstawy wynagrodzenia. „Na razie na takie rozwiązania w Polsce zdecydowały się głównie duże korporacje z kapitałem zagranicznym. Czekamy na pierwszą polską firmę, która wprowadzi takie rozwiązania dla rodziców” – mówi Karolina Andrian.
Bariera finansowa przez cały czas jest wymieniana jako główna przyczyna niekorzystania z urlopu rodzicielskiego. „Jest ona wskazywana zarówno przez mężczyzn, jak i ich partnerki, które przyznają, iż utrata 30% wynagrodzenia osoby, która zarabia więcej, jest dotkliwa dla całej rodziny” – tłumaczy przedstawicielka Fundacji Share the Care.
„Dużo mówi się w tej chwili o równości płci na rynku pracy, o luce płacowej, czy różnicach w wysokościach emerytur. Te różnice są już widoczne na etapie średniej wysokości podstawowych zasiłków rodzicielskich wypłacanych mamom i tatom. W pierwszych siedmiu miesiącach średnia wysokość tego zasiłku wśród kobiet wynosiła 121,02 zł za dzień, a w przypadku mężczyzn – 157,82 zł za dzień” – komentuje przedstawiciel ZUS.
Choć liczba ojców na urlopach rodzicielskich rośnie, większość mężczyzn przez cały czas nie korzysta z przysługujących im świadczeń. Potrzebna jest dalsza edukacja i przejrzystość świadczeń. Badanie CAWI przeprowadzone przez agencję WiseRabbit na próbie 1500 Polaków w wieku 18-64 lat w kwietniu 2024 roku wskazuje, iż świadomość dotycząca Dyrektywy UE work-life balance rośnie. „Działania promujące dyrektywę, która w Polsce obowiązuje od kwietnia 2023 roku, przynoszą efekty. Już ¾ badanych deklaruje, iż słyszało o nowych prawach dla ojców, chociaż istotną trudność stanowi rozróżnienie różnych form urlopów rodzicielskich” – komentuje dr Marta Bierca, współzałożycielka i partnerka w agencji WiseRabbit.
Podział urlopu rodzicielskiego oraz partnerski model rodziny mają istotne znaczenie społeczne, zwłaszcza w kontekście niskiego wskaźnika dzietności w Polsce. Badania, zarówno polskie, jak również z innych krajów, wskazują, iż osoby preferujące partnerski model rodziny częściej planują posiadanie i częściej decydują się na potomstwo. W ramach strategicznej współpracy, Fundacja Share the Care wraz z ZUS będzie kontynuować badania nad wpływem partnerskiego podziału obowiązków rodzicielskich na decyzje prokreacyjne oraz funkcjonowanie rodzin w Polsce. „W obliczu wskaźnika dzietności na poziomie 1,16, najważniejsze jest wspieranie grup społecznych zainteresowanych posiadaniem dzieci oraz promowanie rozwiązań, które mogą wpłynąć na poprawę tych wskaźników” – podkreśla Karolina Andrian.
Przeczytaj też „Tata na rodzicielskim, co mówią liczby o ojcostwie w Polsce”
