O Piastach, Jagiellonach, Sapiehach, Radziwiłłach, Batorych, Branickich uczą się dzieci i młodzież w zasadzie na każdym etapie swoje edukacji. Ich historia poznawana jest przez pryzmat wielkich wydarzeń. Mowa oczywiście o wojnach, najazdach, bitwach, rozbiorach i innych kluczowych momentach. Cechą charakterystyczną dla tych rodów były oczywiście znaki herbowe. Czy zatem kojarzycie, do którego z polskich królów mogły należeć ów Wilcze Zęby?
REKLAMA
Zobacz wideo Co musisz wiedzieć o Hezbollahu. Krótka historia libańskiej organizacji
Herb rodu czasem ważniejszy niż samo nazwisko
Herb szlachecki lub rodowy to znak dziedziczny w rodzie szlacheckim, który świadczy o przynależności do danego rodu i wyróżnia jego członków. To był (i w sumie przez cały czas jest) pewnego rodzaju znak rozpoznawczy, z którego można było dowiedzieć się wielu cennych informacji. Jednym z ciekawszych znaków herbowych są Wilcze Zęby.
Wilcze Zęby Fot. Projekt graficzny: Tadeusz Gajl, POL_COA_blank.svg: Tadeusz Gajl, vector version: Bastianow, Charges and arrangement of the elements: Avalokitesvara - Herbarz polski: od średniowiecza do XX wieku, Tadeusz Gajl / Wikimedia Commons
Jego blazonowanie (czyli opis herbu zgodnego z zasadami heraldyki) podaje: "W polu czerwonym trzy wilcze zęby srebrne w słup, większe nad mniejszymi, osadzone w takimż kawałku szczęki. W formie pierwotnej zamiast zębów był trzy kliny w słup ostrzami w lewo. Niekiedy szczękę przedstawiano przylegającą do brzegów tarczy, co jest niezgodne z zasadami stylizacji heraldycznej. Zdarzały się przypadki odwrócenia godła i zamiany kolorów pola na błękitne".
Co ciekawe, herb ten pojawia się na lekcjach historii już w szóstej klasie szkoły podstawowej, kiedy omawiany jest temat dymitriad, czyli serii interwencji zbrojnych części polskiej i litewskiej magnaterii w wewnętrzne sprawy Cesarstwa Rosyjskiego. Dla przypomnienia, pod wodzą króla Batorego i jego hetmana Jana Zamoyskiego odbyły się trzy wyprawy na Moskwę, a herb rodowy z wilczymi zębami można było zobaczyć na powiewających proporcach i sztandarach.
Wilcze Zęby przyniósł do Polski Batory
Herb Wilcze Zęby, jak wynika z podpowiedzi, wniósł do heraldyki polskiej Stefan Batory. "W czasach największej naszej potęgi powiewały chorągwie, na których obok powtórzonych na krzyż orłów i pogoni widniały w środku trzy zęby. Z tymi zębami łączy się stare podanie o początku Batorych - w Polsce nieznane" - podaje dr Stanisław Eljasz-Radzikowski w swoim opracowaniu z 1900 roku.
Bo chociaż przedstawione w herbie zęby miały być wilcze, większość historyków uważa, iż to błąd. Powód? Legenda o powstaniu rodu Batorych mówi, iż jego protoplasta zabił smoka, który nawiedzał okoliczne wioski. "Są to zęby smocze, nie wilcze podług podania. W Siedmiogrodzie, w okoliey Etsched, żył przed laty w jeziorze bagnistem smok, który sprawiał mieszkańcom wielkie szkody. Aż się znalazł wreszcie odważny człowiek, niejaki Vidus, co zgładził potwora i od tej zmory uwolnił lud. Nazwali go z wdzięczności śmiałym = 'bator' (po węgiersku), od czego ród jego wziął nazwisko Batory, a za herb trzy zęby smocze" - podaje dalej badacz historii dr Stanisław Eljasz-Radzikowski.
