Jak się uczyć, żeby się nauczyć?

Czyli co robić, kiedy mózg udaje, iż ma urlop (spoiler alert: mózg nigdy nie odpoczywa)

Każdy rodzic to zna: twoje dziecko siedzi nad książką, czyta rozdział po raz trzeci, a jego mózg właśnie ogląda kotki na YouTubie w swojej wewnętrznej przeglądarce. Jak sprawić, by nauka naprawdę działała? Naukowcy mają na to kilka sprawdzonych sposobów. My – przetestowaliśmy je i doprawiliśmy odrobiną magii Early Stage.
Mózg może udawać, iż jest na plaży, ale tak naprawdę nigdy nie bierze wolnego. choćby wtedy, gdy dziecko przestaje się uczyć, on w tle segreguje informacje, skleja fakty i porządkuje wspomnienia jak pracowity bibliotekarz. Problem w tym, iż czasem – szczególnie po wakacjach, feriach czy dłuższych weekendach – ten bibliotekarz robi to w trybie „slow motion”. Poniżej znajdziesz zestaw patentów i supermocy Early Stage, które wspierają mózg dziecka w powrocie do szkolnej rutyny.

Małe kroki dla dziecka, skuteczna nauka dla mózgu

Nie rzucaj dziecka od razu po dłuższym wypoczynku w pełen tygodniowy plan lekcji. Zacznij od lekko przesuniętego harmonogramu kilka dni przed szkołą – wcześniejsze wstawanie, regularne posiłki, krótkie momenty nauki (ale takiej z zabawą i humorem, jak w Early Stage 😀).

Twój mózg – i mózg dziecka! – lubią przewidywalność, a drobne zmiany ułatwiają im adaptację^[1]Wysocka, B. (2025). Retrieval Practice – klucz do efektywnej nauki języka angielskiego. Universe Early Stage. … Czytaj dalej

Rytuały, rytuały, rytuały i… Pan Skarpeta

Jak ustalić rytuał dnia, który zadziała? Możecie wspólnie zaplanować:

• poranną playlistę (na dobry humor),
• wspólne śniadanie (podczas którego można opowiadać dowcipy… Byle nie nadmiernie śmieszne, aby nie zaburzać rutyny atakami śmiechu),
• czas na odpoczynek po szkole (bo odpoczynek też trzeba zaplanować),
• krótkie przeglądanie plecaka i przygotowanie książek na następny dzień,
• czas na naukę i odrabianie lekcji (komendę do odrabiania może wydawać Pan Skarpeta, czyli „gadająca” dłoń w skarpetce. W niektórych domach działa zdecydowanie lepiej niż groźba zabrania tabletu),
• czas na wspólną zabawę, planszówki, czytanie.

Dodanie drobnych, zabawnych elementów w rutynę sprawia, iż łatwiej w nią wejść – to jak dodanie kolorowych przypinek do planu dnia powieszonego na ścianie. A mózg? Zdecydowanie lepiej działa, bo przyjemne bodźce uruchamiają jego supermoce koncentracji i zapamiętywania.^[2]Rosenshine, B. (2012). Principles of Instruction: Research-Based Strategies That All Teachers Should Know. American Educator, 36(1), 12–39.

💡 Chcesz, żeby dziecko zabierało się do nauki po wakacjach? Wystarczy trochę zabawy, ruchu i humoru – codziennych supermocy Early Stage.

Wygłupiaj się

A skoro już mowa o Panu Skarpecie. Czy zauważyłaś(-łeś), iż zaskakujące fakty czy historie zostają z nami dłuuuugo po ich poznaniu? Mózg uwielbia dziwne, nietypowe obrazy, słowa, emocje.^[3]Early Stage. (2025). Cegiełka po cegiełce, czyli nauczyciel murarzem – zasada Rosenshaina a skuteczne nauczanie. … Czytaj dalej To dlatego łatwiej zapamiętasz, iż hipopotam w różowych okularach śpiewa po angielsku, niż nudną listę słówek.

⭐ Pro tip: Twórz absurdalne historie łączące to, czego dziecko się uczy, z czymś, co dobrze zna. Im dziwniej i śmieszniej, tym lepiej.

Nauka przez zabawy i historie

Mózg dziecka najlepiej przyswaja informacje, gdy jest zaangażowany emocjonalnie i sensorycznie.^[4]Medina, J. (2008). Brain rules: 12 principles for surviving and thriving at work, home, and school. Pear Press. Badania pokazują, iż aktywności angażujące zmysły i wyobraźnię wspierają procesy poznawcze oraz rozwój emocjonalny dziecka.

Gry, quizy, rymowanki czy historyjki pomagają utrwalić wiedzę z radością. W Early Stage stosujemy supermoce historii, które dzieci same chcą odkrywać. W naszych autorskich podręcznikach dzieciaki śledzą przygody bohaterów i… naprawdę czekają na to, co będzie dalej!

Zachęć dziecko do… noszenia cegieł?!

Kolejne badania^[5]Cepeda, N. J., Pashler, H., Vul, E., Wixted, J. T., & Rohrer, D. (2006). Distributed practice in verbal recall tasks: A review and quantitative synthesis. Psychological Bulletin, 132(3), 354–380. … Czytaj dalej, ^[6]Carey, B. (2015). Jak się uczyć? Zaskakująca prawda o tym, kiedy, gdzie i dlaczego uczenie się jest w ogóle możliwe (D. Wójtowicz, tłum.). Wydawnictwo Literackie. pokazują, iż najlepszym sposobem na utrwalenie wiedzy jest retrieval practice — czyli aktywne przywoływanie informacji z pamięci, zamiast biernego czytania notatek. Za każdym razem, kiedy mózg aktywnie próbuje sobie coś przypomnieć, utrwala wiedzę, dokładając do niej po małej cegiełce.

To tzw. efekt testowania. ^[7]Roediger, H. L., & Karpicke, J. D. (2006). Test-enhanced learning: Taking memory tests improves long-term retention. Psychological Science, 17(3), 249–255. DOI: 10.1111/j.1467–9280.2006.01693.x.

💡 Supermoc Early Stage: Quizy, fiszki, pytania w parach, miniwyzwania — u nas retrieval practice to element każdej lekcji. Czasem uczniowie i uczennice się mylą… i bardzo dobrze! To wtedy mózg wie, gdzie trzeba dołożyć cegiełkę.

Rozłóż naukę w czasie

Efekt rozłożenia w czasie (spacing effect) jest jednym z najlepiej potwierdzonych naukowo zjawisk w edukacji.^[8]Taylor, K., & Rohrer, D. (2010). The effects of interleaved practice. Applied Cognitive Psychology, 24(6), 837–848. DOI: 10.1002/acp.1598. W skrócie: uczenie się w krótszych sesjach działa lepiej niż wielogodzinny maraton.

Pomóż dziecku tak rozplanować naukę, by po maksymalnie 25–30 minutach był czas na 5‑minutową przerwę. W przerwie możecie się wspólnie porozciągać, zrobić herbatę albo pogłaskać kota (o ile kot wyrazi zgodę).

💡 Supermoc Early Stage: Wplatamy powtórki w regularny rytm lekcji — dzięki temu dzieciaki nie kumulują nauki na ostatnią chwilę. Widać to w wynikach naszych podopiecznych na egzaminie ósmoklasisty. Z badania ankietowego przeprowadzonego w lipcu 2025 wynika, iż im dłużej uczniowie i uczennice dokładali cegiełki w Early Stage, tym wyższy osiągali wynik.

Różnorodne sposoby na powtarzanie materiału działają skutecznie i nie dają umysłowi się nudzić. Fot. Early Stage

Mieszaj. Mózg to uwielbia!

Przeplatanie różnych rodzajów zadań (interleaving) poprawia zdolność rozpoznawania i stosowania wiedzy w różnych sytuacjach.

💡 Supermoc Early Stage: Utrwalamy wiedzę na różne sposoby – wybrane zagadnienie gramatyczne czy słówka pojawiają się w komiksie, wspólnej zabawie, piosence… a potem jeszcze w dyskusji. Dzięki temu mózg nie wpada w monotonię, tylko pracuje na wielu torach.

Daj dziecku tablicę, a zobaczysz, jak rośnie jego wiedza

Efekt protegowanego (protégé effect)^[9]Fiorella, L., & Mayer, R. E. (2013). The relative benefits of learning by teaching and teaching expectancy. Contemporary Educational Psychology, 38(4), 281–288. … Czytaj dalej

to interesujący mechanizm w psychologii uczenia się, który pokazuje, iż tłumaczenie innym pomaga samemu lepiej zrozumieć i utrwalić wiedzę. Chodzi o to, iż kiedy masz kogoś „uczyć”, Twój mózg nie tylko powtarza informacje, ale też reorganizuje je, wyszukuje luki w swojej wiedzy i łączy nowe fakty w spójną całość. A im więcej procesowania wiedzy na różne sposoby oraz motywacji, żeby to robić (a uczenie kogoś to wielka motywacja), tym skuteczniej i solidniej się uczymy!

⭐ A to ciekawe! Głośne tłumaczenie materiału komuś innemu (nawet… pluszakowi) zwiększa szansę, iż mózg zapamięta go na dłużej.

Efekt protegowanego działa na kilku poziomach:

• Aktywne przetwarzanie – tłumacząc innym, dziecko zmusza mózg do aktywnego myślenia o temacie, a nie tylko biernego powtarzania.
• Identyfikacja luk w wiedzy – w trakcie wyjaśniania często okazuje się, iż czegoś nie pamięta lub nie rozumie – i wtedy od razu może nadrobić te braki.
• Lepsze zapamiętywanie – nauka w „trybie protegowanego” działa jak naturalne powtórki: mózg koduje informacje głębiej, bo musi je zrozumieć i uporządkować w logiczną całość.
• Rozwój umiejętności społecznych i pewności siebie – dziecko uczy się komunikować, wyjaśniać trudne rzeczy, co dodatkowo motywuje je do nauki.

Podsumowanie

Te zasady — od budowania wiedzy cegiełka po cegiełce, przez aktywne przywoływanie, po przeplatanie form — to sprawdzone patenty naukowe. W Early Stage mamy je w małym palcu i dodajemy do nich własne supermoce: relacje, rym, ruch, storytelling i sporą dawkę humoru.

Bo nauka to nie sprint, ale przygoda, w której dobrze mieć sprawdzoną mapę… i ekipę, która wie, jak dowieźć Cię do celu.

Early Stage to szkoła angielskiego z innej bajki działająca w całej Polsce!✨ Dzięki autorskiej metodzie 12 supermocy, przyjaznej atmosferze i kreatywnym lektor(k)om nasi uczniowie lubią się z językiem angielskim od przedszkola, maturę zdają śpiewająco, a w dorosłość wchodzą pewnym krokiem.

Nadzór merytoryczny:

Beata Wysocka – metodyczka główna Early Stage, trenerka umiejętności poznawczych, jogi i mindfulness dla dzieci, nauczycielka MBSR. Z wykształcenia filolożka języka angielskiego i psycholożka. Zawsze pilnuje ważnych dla niej i dla Early Stage wartości – ekologii, NVC (non-violent communication, komunikacji bez przemocy), otwartości na różnorodność, a przede wszystkim cyfrowego i psychicznego dobrostanu dzieci i młodzieży. Jest współautorką podręczników do angielskiego dla uczniów Early Stage. W wolnych chwilach chodzi po górach i medytuje.