To ukochane bajki, ale dziś – jako świadomi dorośli – potrafimy spojrzeć na nie z zupełnie innej perspektywy. Rodzice coraz częściej zauważają, iż historie, które były nieodłącznym elementem naszego dzieciństwa, niosą ze sobą przekazy przesiąknięte stereotypami, nietolerancją i archaicznym pojmowaniem świata. W dzieciństwie nie mieliśmy narzędzi, by to dostrzec – po prostu chłonęliśmy magię kolorowych obrazów i przygód. Dziś jednak wiemy więcej – i możemy chronić nasze dzieci przed nieuświadomionym przyswajaniem niepożądanych treści.
Współcześni rodzice coraz częściej sięgają po klasyczne animacje z ostrożnością – albo zupełnie z nich rezygnują. Wiele z tych tytułów zostało stworzonych w czasach, gdy normy społeczne były zupełnie inne – co niestety odbija się w fabułach, sposobie przedstawiania bohaterów czy w relacjach między postaciami.
Uwaga na te stare bajki, które powielają szkodliwe stereotypy
Problematyczne bajki i filmy, do których dorośli podchodzą z nostalgią, ale które małe dzieci niekoniecznie powinny oglądać bezrefleksyjnie, to m.in.:
„Dumbo”
W bajce pojawiają się rasistowskie stereotypy – postacie kruków są wyraźnie stylizowane na afroamerykańskie karykatury, co dziś budzi uzasadniony sprzeciw.
View oEmbed on the source website„Piękna i bestia”
„Piękna i Bestia” niepokoi narracją sugerującą, iż miłość może „uleczyć” przemoc i agresję.
View oEmbed on the source website„Bambi”
Choć z pozoru to tylko wzruszająca opowieść o dorastaniu i utracie matki, film w dramatyczny sposób ukazuje ludzi jako bezwzględnych, anonimowych oprawców natury.
„Piotruś Pan”
W „Piotrusiu Panie” przedstawienie rdzennych mieszkańców Ameryki jest pełne upraszczających i obraźliwych klisz.
View oEmbed on the source website„Śpiąca królewna”
„Śpiąca królewna” może być postrzegana jako bajka, w której kobieta nie ma sprawczości – czeka jedynie na wybawienie przez księcia.
„Księga Dżungli”
W bajce można znaleźć wątki gloryfikujące dominację cywilizacji zachodniej nad naturą i „dzikimi” społecznościami. Postacie zwierząt bywają przerysowane w sposób, który może sugerować stereotypowe cechy niektórych narodowości lub klas społecznych.
View oEmbed on the source website„Mała syrenka”
Z kolei „Mała syrenka” promuje poświęcenie siebie i swojej tożsamości dla miłości.
View oEmbed on the source websiteZamiast sztywnych zakazów − rozmowa z dzieckiem
Nie chodzi o to, by całkowicie zakazywać dzieciom kontaktu z tymi historiami. Chodzi o świadome oglądanie i rozmowę. jeżeli twoje dziecko sięga po te bajki – zainicjuj rozmowę. Opowiedz mu, dlaczego pewne treści dziś budzą sprzeciw. Wytłumacz, czym są uprzedzenia, rasizm, stereotypowe postrzeganie ról płciowych. Wszystko oczywiście w sposób dostosowany do wieku dziecka, jego możliwości poznawczych i emocjonalnych.
Takie rozmowy nie tylko pomagają chronić dzieci przed nieświadomym przyjmowaniem krzywdzących wzorców, ale również budują ich kompetencje społeczne, uczą empatii, otwartości i refleksji. A to – w świecie pełnym różnorodności i wyzwań – jest jedną z najcenniejszych lekcji, jakie możemy im dać.
Zobacz też:
- Ta bajka psuje dzieci. Wygląda niewinnie, ale psycholog ostrzega
- Ta paranormalna gra wprowadza dzieci w trans. Każdy rodzic musi to zobaczyć
- Kultowa bajka z PRL-u dostępna na Disney+. W latach 70-tych każdy seans był świętem
