Dzieci z wrodzonymi wadami serca są bardziej narażone na infekcje układu oddechowego niż ich zdrowi rówieśnicy. Sama wada serca jest odpowiedzialna za istniejące już uszkodzenie układu naczyniowo-krążeniowego, zaburzoną mechanikę płuc, czy nadciśnienie płucne. Dodatkowo dzieci z wadą serca mogą być bardziej podatne na infekcje ze względu na często współistniejącą obniżoną odporność.
W wadach wrodzonych serca, przebiegającymi z objawami niewydolności krążenia, zaburzony jest przepływ krwi w układzie oddechowym, co sprawia, iż wymiana tlenowa jest znacznie utrudniona. Ciężka infekcja dróg oddechowych dodatkowo osłabia organizm, dlatego należy zrobić wszystko, aby unikać zakażenia. Dla dzieci z wrodzonymi wadami serca szczególnie groźnym wirusem jest RSV.
Dla dziecka z wrodzoną wadą serca choćby wirusy wywołujące zwykły katar czy kaszel mogą być niebezpieczne, a więc rinowirusy, adenowirusy czy wirus RS. Szczególnie niebezpieczny dla tej grupy dzieci jest wirus RS, który wywołuje ciężkie infekcje dolnych dróg oddechowych. Wirus RS jest przyczyną 70% infekcji dróg oddechowych u dzieci w 1. roku życia1.
Powszechność występowania tego drobnoustroju powoduje, iż u niemal 100% dzieci do 3. roku życia stwierdza się przeciwciała świadczące o kontakcie z tym wirusem2. Zakażenie wirusem RS jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji z powodu zakażeń układu oddechowego u dzieci2. Przebycie zakażenia niestety nie chroni przed ponowną infekcją.
Dlaczego wirus RS jest groźny?
Infekcje wywołane wirusem RS są bardzo groźne dla dzieci z wrodzonymi wadami serca, bo wirus ten, oprócz tego, iż wywołuje stan zapalny w drogach oddechowych, to jeszcze powoduje złuszczanie się nabłonka. Tworzy się gęsta wydzielina, która zalega w drogach oddechowych i może doprowadzić do znacznego zwężenia, a choćby do całkowitego „zamknięcia” światła dróg oddechowych.
W takim wypadku oddychanie jest bardzo utrudnione, co prowadzi do niewydolności oddechowej i niedotlenienia, a dziecko może wymagać pobytu w szpitalu na oddziale intensywnej terapii i wspomagania oddechowego przy użyciu respiratora. W przypadku niektórych wad wrodzonych serca napływ krwi do płuc jest zaburzony.
Jeżeli drogi oddechowe są dodatkowo zwężone wydzieliną w trakcie infekcji, to wymiana tlenowa jest upośledzona i może dojść do niedotlenienia tkanek i narządów. Dlatego ważne jest, aby zabezpieczać dzieci z wrodzonymi wadami serca przed wirusem RS, aby nie dochodziło do zakażenia.
Niewydolność oddechowa to stan zagrożenia życia i wymaga bardzo intensywnego leczenia, które mimo największych starań może zakończyć się niepowodzeniem, czyli śmiercią dziecka. Ponadto zakażenie wirusem RS może zwiększyć śmiertelność w bezpośrednim okresie po operacji naprawczej serca z zastosowaniem krążenia pozaustrojowego3.
Około 25-30% dzieci z hemodynamicznie istotnymi wadami wrodzonymi serca i infekcją RSV wymaga pobytu w oddziale intensywnej terapii. Ok. 20% dzieci z wadą serca i infekcją RSV wymaga wspomagania oddechu mechaniczną wentylacją, dla porównania wspomagania wymaga tylko 5% dzieci zakażonych wirusem RS bez wady wrodzonej serca.
Porównując obie grupy dzieci, wada wpływa również na wydłużenie czasu hospitalizacji do ponad 3 miesięcy. Wskaźnik umieralności w tej grupie dzieci jest kilkakrotnie wyższy niż u hospitalizowanych dzieci bez wady serca i według różnych opracowań wynosi od 3% choćby do 9%4.
Czy dzieci z wrodzoną wadą serca można zabezpieczyć przez zakażeniem RSV?
Zapobieganie zakażeniom wirusem RS polega na ograniczeniu kontaktu dziecka z wirusem w okresie zwiększonej zachorowalności, a więc w Polsce od września do kwietnia i zadbanie o odpowiednią higienę.
Od marca 2023 roku dzieci z wrodzonymi wadami serca mogą otrzymać bezpłatną profilaktykę bierną, czyli gotowe przeciwciała, które zwalczają wirusa RS. Do programu profilaktyki zakażeń wirusem RS kwalifikowane są dzieci z wrodzonymi wadami serca, które5 w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły drugiego roku życia – pacjenci z hemodynamicznie istotną wada serca i:
