Kompetencje przyszłości – jak wzmacniać je w dzieciach?

Rodzice chcą, aby ich dzieci dobrze radziły sobie w dorosłym życiu. Ale jak przygotować je na świat, który zmienia się na niespotykaną dotąd skalę? Z pomocą przychodzą badacze, którzy prognozują, jakie kompetencje i umiejętności przydadzą się przyszłym pokoleniom.

Artykuł przygotowany przez Early Stage i opublikowany w ramach współpracy z Fundacją Kosmos dla Dziewczynek.

Światowe Forum Ekonomiczne prognozuje, iż rozwój technologii spowoduje zniknięcie ponad 85 milionów miejsc pracy, ale jednocześnie pojawi się prawie 100 milionów nowych. Warto się na to przygotować. Czego będą poszukiwać pracodawcy za kilkanaście lat? Czym są kompetencje przyszłości?

Najważniejsze kompetencje przyszłości. Z czym to się je?

W 2019 roku OECD opublikowała raport „Conceptual learning framework. Skills for 2030” ^[1]Raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Conceptual learning framework. Skills for 2030, 2019

wskazujący, jakie kompetencje będą potrzebne w roku 2030.

Według naukowców związanych z projektem, na kompetencje przyszłości składają się trzy obszary:

• umiejętności (skills),
• postawy i wartości (attitudes and values),
• wiedza (knowledge).

Umiejętności przyszłości, czyli uczenie się uczenia

Umiejętności, które są tylko jedną z trzech części składowych kompetencji przyszłości, dzielą się na:

• umiejętności kognitywne – uczenie się tego, jak się uczyć, kreatywność i odpowiedzialność,
• umiejętności społeczne i emocjonalne – empatia, samoświadomość, szacunek i umiejętności komunikacyjne,
• umiejętności fizyczne i praktyczne – podstawowe umiejętności codziennego życia, sztuka i obsługa urządzeń technologicznych.

Podpowiednik PDF

Jak wspierać dziewczynkę neuroróżnorodną? Podpowiednik dla dorosłych, którym zależy

Podpowiednik PDF

Jak wspierać dziewczynkę neuroróżnorodną? Podpowiednik dla dorosłych, którym zależy

Wiedza przyszłości. Czy czeka nas specjalizacja?

Oprócz wymienionych powyżej umiejętności za kilkanaście lat potrzebna będzie nam (i naszym dzieciom) wiedza, zarówno praktyczna, jak i teoretyczna. Czym jest wiedza przyszłości?

Już teraz można zauważyć pewien trend w nauczaniu – odchodzi się od traktowania wiedzy jako zbioru faktów. Traktuje się ją bardziej jako rozumienie poszczególnych, działających na siebie nawzajem systemów i dyscyplin. Sama znajomość danej dziedziny nie wystarczy – trzeba ją rozumieć, zinterpretować i zastosować

Badacze wyróżniają wiedzę specjalistyczną, interdyscyplinarną, epistemiczną (dot. sposobów myślenia ekspertów) oraz proceduralną (jak wykonywać zadania). A równocześnie wskazują, iż będą nam potrzebne wszystkie te rodzaje.

Według badaczy UNESCO ^[2]Scott, C. (2015), The Futures of Learning 2: What kind of learning for the 21st century? UNESCO Education Research and Foresight uczenie się jest nie tylko po to, żeby posiąść wiedzę, ale też:

• aby wiedzieć, jak coś zrobić (umiejętność rozwiązywania problemów, krytyczne myślenie, umiejętność współpracy – wszystkie te kompetencje są stosowane m.in. w metodzie 12 supermocy szkół angielskiego Early Stage),
• aby wiedzieć, „jak być” (kompetencje społeczne – również rozwijane dzięki metodzie 12 supermocy – oraz poczucie odpowiedzialności i samoregulacja,
• aby wiedzieć, jak żyć razem (umiejętność współpracy, umiejętność funkcjonowania w społeczeństwie obywatelskim i globalnym).

Postawy i wartości przyszłości. Czy będzie nam potrzebna etyka?

Kompetencje to nie tylko wiedza i umiejętności, ale także etyka. Jest ona szczególnie ważna z powodu rozwoju sztucznej inteligencji, która jak na razie nie jest w stanie pojąć tego typu konceptów.

Wartości i postawy niezbędne w przyszłym świecie to:

• szacunek,
• uczciwość,
• odpowiedzialność osobista i społeczna,
• integralność,
• samoświadomość.

Rozwijanie tych wartości wpłynie na wzmocnienie zaufania do instytucji i do ludzi nawzajem, a także na budowanie otwartego, sprawiedliwego społeczeństwa obywatelskiego i zrównoważonej gospodarki.

Powyższe kompetencje przyszłości będą potrzebne nam wszystkim, i to niezależnie od tego, w jakim kierunku będzie się rozwijał świat czy technologie.

Z takimi umiejętnościami, wiedzą i wartościami każdy będzie się w stanie odnaleźć w przyszłym świecie, a także na nią wpływać.

Zajrzyj do najnowszego 42. numeru magazynu „Kosmos dla dziewczynek”

NR 42 / GOTOWE, START!

Zajrzyj do najnowszego 42. numeru magazynu „Kosmos dla dziewczynek”

NR 42 / GOTOWE, START!

Czy Twoje dziecko zmieni świat?

Badacze związani z OECD wyróżnili trzy kompetencje transformatywne, czyli pozwalające zmieniać świat:

• kreowanie nowej wartości, innowacyjność, umiejętność zadawania pytań i kwestionowania status quo,
• umiejętność łagodzenia napięć i rozwiązywania konfliktów, co jest szczególnie ważne w zglobalizowanym świecie, gdzie stykają się ze sobą różne potrzeby i wartości; umiejętność akceptacji pewnego poziomu niejednoznaczności i skomplikowania,
• branie odpowiedzialności za swoje działania, umiejętność autorefleksji.

To kompetencje przyszłości, które warto rozwijać u dzieci, jeżeli chcemy, by zmieniały świat. Przydadzą się jednak również każdej osobie funkcjonującej w coraz bardziej zglobalizowanym świecie i w różnych sytuacjach w ciągu całego życia.

Ciekawostka. Powyższe kompetencje przyszłości są domeną ludzką, nie osiągają ich ani zwierzęta, ani AI ^[3]Laukonnen, R., H. Biddel and R. Gallagher (2018), Preparing humanity for change and artificial intelligence: Learning to learn as a safeguard against volatility, uncertainty, complexity and … Czytaj dalej.

Jak rozwijać kompetencje przyszłości u dziecka?

Uczenie się nie może obejmować wyłącznie zapamiętywania faktów. Bywa, iż z tego odpytuje się na lekcjach, ale przecież to nie wszystko. Jako rodzic możesz:

• proponować dziecku różnorodne aktywności z rówieśnikami, także z różnych środowisk i kultur,
  wspólnie z nim dochodzić do sposobów na uczenie się – aby obudzić w nim świadomość tego, jak wygląda ten proces,
• inicjować zabawy, podczas których dziecko otrzyma wieloetapowy „projekt” obejmujący różne dziedziny (np. zbadanie i opisanie wszystkich roślin na placu zabaw i przedstawienie wyników dzięki filmiku lub nagrania dźwiękowego i zielnika),
• dużo rozmawiać z dzieckiem o etyce i moralności w różnych sytuacjach życia codziennego,
• wspólnie przeprowadzać eksperymenty (nawet najprostsze, z mąką ziemniaczaną czy barwnikami spożywczymi),
• wybierać zabawki oznaczone STEAM lub STEM (skróty od science – nauka, technology – technologia, engineering – inżynieria, arts – sztuka, mathematics – matematyka) – oznacza się tak „interdyscyplinarne” zabawki, które rozwijają różne umiejętności,
• traktować błędy jako naturalną część procesu uczenia się, a nie powód do wstydu.

I co najistotniejsze: Nigdy nie odpowiadaj dziecku „Bo tak” (mam świadomość, iż jest to trudne, ale wyjaśnienie dziecku zasad i pozwolenie mu na zrozumienie Twoich pobudek jest ważne!). Wspólne szukanie odpowiedzi na pytanie „Dlaczego?” (a choćby próby podważania pewnych zasad) również jest rozwijające. Nie chcemy uczyć dziecka umiejętności dostosowywania się bez zadawanie pytań – tego nie rekomendują żadne badania.

Oprócz rozwijania kompetencji przyszłości w domu, warto dopilnować, by były one także brane pod uwagę w szkole. Nie zawsze jednak rodzic jest w stanie wpłynąć na sposób nauczania, szczególnie w placówkach publicznych. Warto więc rozejrzeć się za dodatkowymi zajęciami, które pomogą dziecku rozwijać umiejętności potrzebne w przyszłości. Nie muszą to być choćby lekcje poświęcone wyłącznie tego rodzaju kompetencjom.

– Stawiamy na kompetencje przyszłości, rozwój, gotowość na zmianę, naukę krytycznego myślenia. Uczniowie starszych klas prowadzą dyskusje o ważnych zagadnieniach współczesnego świata – mówi Tonia Bochińska, współwłaścicielka sieci szkół języka angielskiego Early Stage. Na poszczególnych poziomach kursu w tych szkołach rozwija się kompetencje przyszłości – od otwartości, przez umiejętność uczenia się i kompetencje społeczne, aż po autonomię i proaktywność. A wśród 12 supermocy wykorzystywanych w nauczaniu w tych placówkach są m.in. krytyczne myślenie, współpraca, komunikacja, kreatywność, autonomia i relacje.

Jeśli uda Ci się wesprzeć Twoje dziecko w opanowywaniu powyższych umiejętności, wiedzy i wartości, będzie się w stanie odnaleźć w przyszłym świecie. A choćby na nią wpływać!

Early Stage to szkoła angielskiego z innej bajki w całej Polsce!✨ Dzięki autorskiej metodzie 12 supermocy, przyjaznej atmosferze i kreatywnym lektor(k)om nasi uczniowie lubią się z językiem angielskim od przedszkola, maturę zdają śpiewająco, a w dorosłość wchodzą pewnym krokiem. 👉 Dowiedz się więcej na earlystage.pl